Polska przystąpiła do europejskiego Konsorcjum Obserwacja i Śledzenie Obiektów Kosmicznych

Z końcem 2018 r. Polska została członkiem Konsorcjum SST (Space Surveillance and Tracking – Obserwacja i Śledzenie Obiektów Kosmicznych). Dołączenie do konsorcjum umożliwi krajowym podmiotom udział w przedsięwzięciach finansowanych ze środków Unii Europejskiej, których budżet w bieżącej i przyszłej perspektywie finansowej może wynieść ponad 350 mln euro.

60 lat podboju kosmosu przez człowieka przyniosło wiele doniosłych osiągnięć naukowych i postęp technologiczny. Jednak jego efektem ubocznym jest systematyczne zaśmiecanie przestrzeni kosmicznej. Na orbicie okołoziemskiej krąży ponad 20 tys. skatalogowanych śmieci kosmicznych większych niż 10 cm i ponad 750 tys. o wielkości od 1 do 10 cm[1]. Zgodnie z przewidywaniami Komisji Europejskiej, w 2020 r. w kosmosie ma być już około 1 milion śmieci większych niż 1 cm[2]. To m.in. nieczynne satelity i ich elementy, fragmenty rakiet i powłok wahadłowców, które mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa obywateli (obiekty deorbitujące w kierunku Ziemi) oraz dla kosztownej infrastruktury działającej w kosmosie, w tym Międzynarodowej Stacji Kosmicznej oraz około 1800 czynnych satelitów[3] telekomunikacyjnych, obserwacyjnych i nawigacyjnych dostarczających dane wykorzystywane na co dzień na całym świecie. Zderzenie działającego obiektu kosmicznego nawet z niewielkim śmieciem kosmicznym może prowadzić do jego uszkodzenia lub zniszczenia, powodując nieobliczalne straty dla gospodarki, krytycznych zdolności komunikacji satelitarnej, rozpoznania, nawigacji i bezpieczeństwa narodowego.

Aby zmierzyć się z tym problemem, Komisja Europejska uruchomiła w 2014 r. program SST związany z monitorowanie obiektów kosmicznych (satelitów i śmieci kosmicznych). Do jego koordynacji powołano europejskie Konsorcjum SST, w skład którego weszły: Francja, Hiszpania, Niemcy, Włochy i Wielka Brytania. Do tego grona z końcem 2018 r. dołączyła Rumunia, Portugalia i Polska, którą w konsorcjum reprezentować będzie Polska Agencja Kosmiczna.

Polska jako członek Konsorcjum SST zapewni wykorzystanie na rzecz europejskiego systemu 19 teleskopów i stacji laserowej, których operatorami są krajowe podmioty, oraz narzędzia programistyczne i kompetencje związane z przetwarzaniem i analizą danych SST.

– Przystąpienie do Konsorcjum SST pozwoli na dalszy rozwój krajowych zdolności związanych z obserwacją i budowaniem świadomości sytuacyjnej w przestrzeni kosmicznej, wzrost kompetencji i konkurencyjności krajowego sektora kosmicznego i zwiększenie jego roli w bieżących i przyszłych programach Unii Europejskiej i Europejskiej Agencji Kosmicznej oraz na wzmocnienie pozycji Polski na arenie międzynarodowej. Dlatego ustanowienie, rozwój i eksploatację krajowego systemu świadomości sytuacyjnej w kosmosie ujęliśmy jako jeden z pięciu dużych projektów, które mają być realizowane w ramach Krajowego Programu Kosmicznego na lata 2019-2021 – mówi dr hab. Grzegorz Brona, prezes Polskiej Agencji Kosmicznej.

 

Na realizację programu w bieżącej perspektywie finansowej Unia Europejska przeznaczyła około 100 mln euro, a w kolejnej perspektywie na ten cel zabezpieczonych jest obecnie około 250 mln euro. Środki te są przeznaczone na finansowanie projektów z obszaru SST realizowanych przez państwa członkowskie konsorcjum, w tym Polskę.

 

Członkostwo w konsorcjum umożliwi krajowym podmiotom udział w zapewnianiu bezpieczeństwa europejskiej infrastruktury kosmicznej. Przede wszystkim zaś pozwoli na szybszy rozwój krajowego systemu SST, który zapewni Polsce dane niezbędne do ochrony przyszłych krajowych satelitów oraz będzie wspierać bezpieczeństwo i obronność państwa poprzez monitoring zagrożeń z przestrzeni kosmicznej.

 

Uczestnictwo w europejskim programie niesie też duży potencjał naukowy i biznesowy. Zapewnienie operacyjności sensorów tworzących polską infrastrukturę SST, możliwość ich modernizacji, zapotrzebowanie na nowe – wszystko to ułatwi polskim podmiotom szybszy wzrost kompetencji w obszarze SST, obserwacji optycznych, laserowych i radarowych. Zaś opracowane nowoczesne produkty i usługi będą mogły być oferowane również na rynku globalnym, który będzie rósł w związku z trendem New Space, wynoszeniem coraz większej liczby mikro- i mniejszych satelitów, planowanym rozwojem megakostelacji oraz nowymi obszarami, takimi jak serwisowanie satelitów na orbicie czy – w dalszej perspektywie – pozyskiwanie surowców z ciał niebieskich.

O PAK

Polska Agencja Kosmiczna została powołana ustawą z dnia 26 września 2014 r. Jako rządowa agencja wykonawcza uczestniczy w realizacji strategicznych celów Polski, podejmując działania w celu zwiększenia wykorzystania systemów satelitarnych i przyspieszenia rozwoju technologii kosmicznych na rzecz krajowej administracji, nauki, gospodarki i obronności.

Najważniejsze zadania Polskiej Agencji Kosmicznej:

• wspieranie rozwoju oraz promocja dorobku i potencjału przedsiębiorstw i instytutów naukowo-badawczych krajowego sektora kosmicznego,
• koordynowanie aktywności polskiego sektora kosmicznego na poziomie krajowym i międzynarodowym,
• działanie na rzecz szerszego wykorzystania technologii satelitarnych w pracy administracji publicznej,
• udział w projektach wzmacniających potencjał obronny kraju,
• reprezentowanie Polski w kontaktach z międzynarodowymi organizacjami sektora kosmicznego.

[1] Dane ze stycznia 2018 r., źródło: https://www.esa.int/Our_Activities/Operations/Space_Debris/Space_debris_by_the_numbers

[2] Źródło: http://ec.europa.eu/growth/sectors/space/security_en

[3] Dane ze stycznia 2018 r., źródło: https://www.esa.int/Our_Activities/Operations/Space_Debris/Space_debris_by_the_numbers